Ken je de zelfdeterminatietheorie over motivatie? In gewone mensentaal heeft die het over het onderscheid tussen “moeten en willen”; en interessanter nog: hoe je de weg aflegt van “moeten naar willen”. Autonome of vrijwillige motivatie wordt dat laatste ook genoemd. Mensen verplichten om dingen te doen kan werken, maar op langere termijn loopt dat verhaal vaak mis. De zelfdeterminatietheorie legt de klemtoon op het persoonlijk onderschrijven van de veranderdoelen door de betrokken persoon zelf. Om daadwerkelijke verandering te realiseren moeten de psychologische basisbehoeften ingevuld worden; dat zijn autonomie, competentie en relationele verbondenheid. Autonomie betekent het gevoel hebben zelf te kunnen kiezen; daarom spreken we ook over de zelfdeterminatietheorie. Competentie is het gevoel ervaren bekwaam te zijn bij het uitvoeren van taken. Relationele verbondenheid tot slot staat voor zich ingebed voelen in diepgaande en bevredigende sociale relaties.
Hoe staat het met jouw motivatie? Is het een kwestie van moeten of van willen? Waar loopt het goed? Wat kan beter? Welke bouwstenen vragen je aandacht? Autonomie, competentie of relationele verbondenheid?
Hoe kan je iemand meer naar “willen” laten evolueren? Een deel van het antwoord is: positieve feedback geven, structuur aanreiken, informeren en last but not least, een nieuwsgierige en geïnteresseerde houding aannemen om het perspectief van de degene die je helpen wil beter te begrijpen; noem het maar empathie. Die term omvat volgens Deci, Ryan en Vansteenkiste de kern van autonomie-ondersteuning. Een goed begrip van de ander laat toe om hem of haar te helpen bij het maken van keuzes.